Kortizon vücudumuzda böbreküstü bezlerinden salgılanan bir hormondur. Görevi ise böbreklerden suyun ve tuzun geri emilmesini sağlamak, bireyi gün içinde karşılaşacağı strese karşı hazırlamaktır. Ancak dışarıdan ilaç tedavisi şeklinde vücuda alınan kortizon, vücutta daha yüksek dozda bulunduğundan bu etkileri artar. Yani daha çok tuz ve su tutulumuna neden olur. (ödem ve yüksek tansiyon görülür) Bu sebeple ilaç şeklinde vücuda alınan kortizon tedavisi sırasında tuz kısıtlamasına özellikle dikkat edilmesi gerekir. 🙂
Kortizon tedavisinde en çok sorulan soru: “kortizon kilo aldırır mı”
Kortizonlu ilaç tedavisinde kilo alımı, vücutta oluşan ödem ve yağ hücrelerindeki artıştan kaynaklanır. Kortizonun etkisiyle vücutta tuz ve su tutulur. Bu nedenle kan hacmi ve hücre hacmi genişler. Buna tartıda ağırlık artışı şeklinde görülür.
Kortizonlu ilaç tedavisi çok uzun süre devam ettiğinde, kortizonun vücutta yaptığı değişikliklerden dolayı bireyde iştah ve yağ kütlesindeki artıştan dolayı kilo artışı görülür. Bu durumun temel sebebi kortizonun kan şekerini yükseltmesidir. Kan şekeri yükseldiğinde ise vücutta fazlaca insülin hormonu salgılanır. İnsülin, kanda bulunan fazla şekerin hücrelere girmesini sağlar. Hücrelerin şekeri kullanarak açığa çıkardığı enerji birey tarafından harcanmadığında yağa dönüşür. Bu nedenle kortizon tedavisi süresinde beslenmeye dikkat etmek gerekir. 🙂
Kortizonlu ilaç tedavisi sırasında vücuttaki su ve tuz tutulumundan yukarıda bahsettim. Vücutta gereğinden fazla bulunan tuz zamanla bireyde Hipertansiyona (yüksek tansiyon) neden olur. Bunu engellemek için tedavi sürecinde alınan tuz miktarına çok dikkat edilmelidir. Sadece sofra tuzu değil sodyum içeren tüm besinler buna dahildir. (tuzsuz ekmek tüketilmeli, soda konserve hazır ve paketli tüm ürünlerden kaçınılmalı) Tıpkı hipertansiyon hastaları gibi düşük sodyumlu, az tuzlu beslenme uygulanmalıdır.
Kortizon tedavisinin bir diğer etkisi olan kan şekeri yükselmesi ise Düşük Glisemik İndeksli Beslenme ile en az hasarla atlatılabilir. (başlığa tıklayarak ilgilimi makalemi okuyunuz 🙂 )
Evet, canınız çokça tatlı, şekerli besinler, hamur işi, beyaz unlu mamuller çekecektir. Ancak kilo artışı ve yanında gelen depresif hallerle karşılaşmamak adına bu detaylara dikkat etmek gerekir. 😉
Bununla beraber kompleks karbonhidrat tüketimi ve besin lifinden yüksek diğer besinlere yer vermek kan şekerinin yükselme hızını düşürmede etkili olacaktır.
Kortizon tedavisi sırasında osteoporoz yani kemik erimesi görülebilir. Bunu engellemek için hekim kalsiyum desteği vermelidir. Ancak vermediyse süt, yoğurt, peynir (tuzsuz), yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller, kuru yemişler (tuzsuz) gibi kalsiyumdan zengin besinlerin tüketim miktarı artırılmalıdır.
Kortizonun birde vücuttan potasyum mineralini atma etkisi vardır. Fazla kayba uğrayan potasyum ile vücutta kas güçsüzlüğü, yorgunluk görülür. Potasyum ihtiyacını karşılamak için ise sebze ve meyve tüketimi artırılmalı, ancak meyve tüketimi kontrollü şekilde artırılmalıdır!
Tabi ki her zaman için önemli olan su tüketimi bu süreçte de çok önemli. Halk arasında bir yanlış anlaşılma olan “zaten vücudum çok su tutuyor (yani ödem) su içmemeliyim!” gibi düşünceler doğru değildir. Yeterli su içerek vücutta su devir daimini sağlamak gerekir.
Kortizonun sebebiyle hücrelere giren fazla şekeri harcayabilmek, tedavinin yan etkilerinden biri olan depresyonu önlemek ve bireysel sağlık için her gün, düzeli olarak mümkünse açık havada, derin nefesler alarak tempolu yürüyüşler yapılabilir. Ağır sporlar yerine, yaparken size keyif veren, mutlu huzurlu olacağınız spor türlerini tercih edin. 😉
Sağlıklı Günler Dilerim
Diyetisyen Fazile Yılmaz
İstanbul doğumlu olan Fazile Yılmaz, ortaokul yıllarından beri hayali olan diyetisyenlik mesleği için 2010-2014 yıllarında İstanbul Medipol Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik bölümünü bitirmiş, Diyetisyen unvanı alarak mezun olmuştur.
