Günümüzde plastik hayatımız her alanına girdi. Yiyeceklerden kıyafetlere oyuncaklara ev mobilyalarından mutfağımıza kadar her yerde görmek mümkün. Peki bu kullandığımız plastiklerin numaraları önemli mi?
Ürünlerin alt veya arka kısmında bazı işaretler ve rakamlar yer alır. Plastikler için de sınıflandırma amacıyla kullanılan numaralama sistemi vardır.
Dr. Mercola’nın bu konudaki bir yazısından kısa bir özete bakalım;
Günümüzde senede yaklaşık 100 milyon ton plastik üretildiğinden bazıları “plastik çağı”nda olduğumuzu söylüyor. Tüm bu plastik kimyasallar çevremize ve vücudumuza bir şekilde giriyor, birikiyor. Bunun felaket olarak adlandırılabilecek biyolojik sonuçları olacaktır. O nedenle ben yaşamınızda plastiklere mümkün olduğunca az yer verin tavsiyesinde bulunuyorum.
Ancak kullandığınız plastiklerin risklerinin de farkında olmalısınız. Bunun için de nasıl sınıflandırıldıklarını bilmekte fayda var. “Resin Identification Code” adında numara verilen bir sınıflandırma sistemi var. Plastik kapların altında bir numara yazıyor. Bu hangi sınıftan olduğunu gösteriyor.
3, 6 ve 7 numaralardan kaçınmak gerekli, 1, 2, 4 ve 5 numaralar göreceli olarak daha güvenli.
1️–Polietilen Terefitalat (Polyethylene Terephthalate) (PET): Su, meşrubat, meyve suyu, ağız gargarası, sporcu içeceği şişelerinde kullanılıyor. PET güvenli kabul ediliyor ancak üretiminde zehirli bir metal olan antimon ve brom kullanılıyor. Güneş ışığına, yüksek ısıya veya değişik pH düzeylerine maruz kalması antimon ve brom salınımına neden olabilir. Bu da merkezi sinir sisteminde sorunlara yol açabileceği gibi birçok psikolojik semptom da ortaya çıkabilir.
2️–Yüksek Yoğunluklu Polietilen (High Density Polyethylene) (HDPE): Genellikle süt, su, meyve suyu, temizlik maddeleri ve şampuan şişelerinde kullanılır. Östrojen benzeri kimyasalların açığa çıkmasına neden olur.
3️–Polyvinil Klorür (Polyvinyl Chloride) (PVC): Streç folyo, dış mekan eşyaları, plastik zemin malzemesi, duş perdesi ve de plastik ambalajlarda kullanılır. Zararlıdır. Yiyeceklerinizi folyoya sararken bir kere daha düşünün. PVC’lerde bulunan fitalatlar tüm canlılar için çok zararlı. Bazı oyun alanları ve evlerdeki yer döşemelerinde kullanılan PVC çocuklarda alerji, astım hatta otizm görülme riskini arttırıyor.
4️–Düşük Yoğunluklu Polietilen (Low Density Polyethylene) (LDPE): Bu da güvenli kabul edilen bir sınıftır. Kuru temizleme, ekmek torbaları, gazete poşetleri, sebze-meyve torbaları, donmuş gıdalar, çöp torbalarında kullanılıyor. Bu da HDPE gibi östrojenik kimyasalların salınmasına neden olabiliyor.
5️–Polipropilen (Polypropylene) (PP): Polipropilen türü plastik en güvenli plastik türü olarak kabul edilir. Bulaşık makinesinde yıkanabilir, mikrodalga fırında kullanılabilir. Yoğurt kapları, ilaç ambalajları, yemek kaplarında kullanılıyor. Isıya dayanıklı olduğundan kimyasal salınımı olmayacağı düşünülüyorsa da bir çalışmada 2 kimyasal maddenin salındığı görüldü.
6️–Polistiren (Polystyrene) (PS): Köpük olarak adlandırdığımız yemek paketleri, bardak ve tabaklar, kaşık gibi maddeler. Market etlerini satın alırken konulan plastik kaplar, köpük tabaklar ve fast food ürünlerin konulduğu tabaklar. Bu kadar çok kullanılan bir şey olmasına rağmen zararlıdır. Stiren salınımına neden oluyor, bu da merkezi sinir sisteminde tahribat, kanser gibi hastalıklara neden olur. Yüksek ısı salınımı arttırıyor, sıcak içeceklerin bu köpük bardaklarda içilmesi en kötüsü.
7️–Diğer: Yukarıdaki sınıfların dışında kalan, bazen karma olanların sınıfı. Yemek saklama kapları ve bazı pet şişelerde bulunur. Kullanılması oldukça zararlıdır. Bunların nasıl toksik kimyasallar içerebileceğini tahmin etmek zor değil. En azından BPA ve yeni bir bisfenol türü olan BPS içerdikleri söylenebilir. BPA’nın birçok zararından en önemlileri obezite ve insülin direncine neden olmasıdır.
*Plastikte sağlık için en önemli tehlike Bisphenol A (diğer adıyla BPA) denen madde. Bu madde polikarbonatı çok sert ve cam gibi parlak hale getirmek için kullanılıyor. Bundan böyle plastik kaplardaki satın alacağınız yoğurttan, süte suya kadar pek çok ürününün altında yazan numaralara dikkat edin. Bu ufak ayrıntılar sizin daha sağlıklı ve hastalıklardan uzak bir yaşam sürmenize yardımcı olabilir.
İstanbul doğumlu olan Fazile Yılmaz, ortaokul yıllarından beri hayali olan diyetisyenlik mesleği için 2010-2014 yıllarında İstanbul Medipol Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik bölümünü bitirmiş, Diyetisyen unvanı alarak mezun olmuştur.
